درمان استفراغ و حالت تهوع در کودکان شاید کمی با بزرگسالان متفاوت باشد. اینکه چگونه تا درمان کامل از این کودک نگهداری کنیم؟ چه غذایی به او بدهیم و در کل چگونه وی را تا درمان کامل همراهی کنیم. اگر کودک شما به حالت تهوع دچار شده است تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

بالاخره به آرزویتان رسیدید و بچه دار شده اید. تبریک می گوییم. اما شاید فکر نمی کردی بچه داری اینقدر دردسر داشته باشد. از اطرافیان چیزهایی در مورد مراقبت از نوزادان و خردسالان شنیده بودید اما حالا که آمده اید وسط میدان، می بینید که آنقدرها هم که فکر می کردید آسان نبوده است. درک می کنیم. شرایط سختی است. فرزند دلبندتان دچار تهوع و استفراغ شده است و می خواهید علت و روش های درمان آن را بدانید.

تهوع و استفراغ کودکان علل مختلفی دارند: ویروس ها، مسمومیت، بیماری حرکت (که در اتوبوس و ماشین و هواپیما به وجود می آید) و سایر مشکلات فیزیکی. در بیشتر موارد استفراغ در کودکان واکنش نرمالی به بیماری است و خودش خوب می شود. اما استفراغ می تواند جدی تر از اینها هم باشد و آب بدن را به شدت کم کند. در این مقاله سه روش برای کنار آمدن با استفراغ کودکان به شما آموزش می دهیم.

به کودک مایعات زیاد بنوشانید

بین 30 تا 60 دقیقه بعد از استفراغ یا ادامه آن، به کودک چیزی برای خوردن یا نوشیدن ندهید. پس از این بازه زمانی کودک کمک کنید از نوشیدنی های بدون گاز و مخصوصا آب، هر 5 تا 10 دقیقه جرعه های کوچک بنوشد. اگر کودک پس از این باز هم استفراغ کرد 30 تا 60 دقیقه دیگر هم صبر کنید. اگر خیلی تهوع داشت و یا نمی توانست بلع کند او را وادار کنید قطعه های کوچک یخ را بمکد تا مقدار کمی مایعات داخل بدنش شود.

  • پدیالایتPedialyte نیز می تواند آب بدن را تامین کند. ولی برای استفاده از دارو حتما از قبل با پزشک مشورت کنید. از آنجا که این دارو بر حسب وزن بدن کودک تجویز می شود باید در این رابطه با پزشک مشورت کنید تا از میزان دوز مطلع گردید. همچنین می توانید با مراجعه به داروخانه از میزان دوز پدیالایت برای کودکتان باخبر شوید.
  • اگر کودک نتوانست 8 ساعت مایعات را در بدن خود نگه دارد دیگر او را باید به نزد دکتر ببرید. در غیر این صورت ریسک زیادی برای از دستن رفتن آب بدن او وجود دارد.
  • همچنین اگر کودک شیرخوار است باید از شیر مادر تغذیه شود.

برای جلوگیری از تهوع در کودکان غذاهای ساده به او بخورانید

نان توست نرم، ژلاتین و نظیر این موارد خوب هستند. اگر اینها را خورد و باز هم بالا آورد غذا را منصرف شوید و به مایعات روی بیاورید. وقتی کودک توانست ژلاتین و نان توست نرم را در بدن نگه دارد غذاهای شورتر و با پروتئین بالا و سرشار از کربوهیدرات به او بدهید: برنج ساده و کته و … .

  • تا 6 ساعت از آخرین استفراغ کودک نگذشته هرگز به او غذاهای سفت ندهید. اما می توانید زودتر از این زمان به او غذاهای نرم و مایعات به او بدهید.
  • علاوه بر این، از آخرین استفراغ او تا چند روز نباید به او غذاهای چرب و ادویه دار بدهید چون هضم آنها سخت است.
  • پس از اینکه استفراغ کرد 30 تا 60 دقیقه صبر کنید بعد به او غذا و آب بدهید. البته می توانید قبل از این مدت به او مقادیر خیلی کم آب بدهید. اینگونه، معده او بهبود می یابد.

بچه های شیرخوار را اندک اندک شیر دهید

اگر فرزندتان به علت بیماری استفراغ می کند یا عادت دارد زیاد آب دهان را خارج کند، به او اندک اندک شیر دهید. شیر دادن باید متوالی و در مقادیر کم باشد. با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید. وقتی هم که علائم بیماری بر طرف شد می توانید میزان شیر را افزایش دهید.

استراحت را فراموش نکنید

وقتی فرزندتان مریض شده است باید در خانه بماند تا استراحت کند. اگر هم به خاطر ویروس استفراغ می کند ممکن است آن ویروس به شدت مسری بود و باعث مریضی سایر بچه ها شود. بچه هایی که به دو تا از ویروس های رایج آنفولانزای معده مبتلا می شوند تا دو هفته پس از بیماری می توانند ویروس خود را منتقل کنند. لازم نیست زیاد از مدرسه دور بمانند اما حد اقل 48 ساعت پس از توقف استفراغ و اسهال باید در خانه بمانند.

وقتی به مدرسه برگشتند به آنها یاد دهید که دستانشان را درست بشویند. نحوه ی صحیح عطسه و سرفه را به آنها آموزش دهید تا ویروس ها پخش نشوند. به هر حال رعایت بهداشت در جلوگیری از پخش ویروس و عفونت موثر است.

جلوگیری از اذیت شدن کودکان به هنگام داشتن حالت تهوع

بگذارید استراحت کند

کودک را مجبور به ماندن در تخت خواب نکنید اما فعالیت هایش را محدود کنید. برای او کتاب بخوانید، شطرنج یا بازی های تخته ای را به تخت او بیاورید. استراحت فراوان می تواند به او کمک کند زودتر بهبود یابد. سعی کنید فعالیت بدنی وی تا زمان بهبودی نسبی بدون اجبار محدود شود.

عوامل محرک استفراغ را از او دور کنید

بوهای تند و سایر عوامل محرک می تواند باعث شود او استفراغ کند. رانندگی، دود، عطر و سایر بوهای تند و اتاق های شرجی و مرطوب و داغ می تواند تهوع و استفراغ را بدتر کند.

درمان تهوع کودکان در خودرو، اتوبوس، هواپیما و …

برخی از کودکان در هنگام مسافرت با وسائل نقلیه جاده ای، دریایی یا هوایی تهوع می گیرند. شما از چند راه می توانید این مساله را کاهش دهید: اگر کودک بالای 1 سال دارد، او را صندلی جلو بنشانید. این بهتر از صندلی عقب است. هنگام پرواز هم روی صندلی جلویی کنار بال هواپیما او را بنشانید تا جریان هوا از پنجره مستقیم به صورت او بخورد. در قطار هم به همین ترتیب، کنار پنجره طوری که باد و هوا به صورت او بخورد و البته به جلو نگاه کند. اگر سن کودک اندازه ای است که راهنمایی هایتان را رعایت کند، به او بگویید کتاب نخواند و بازی ویدئویی انجام ندهد و در عوض به یک شیئ ثابت یا افق تمرکز کند.

ابراز عشق و علاقه به کودک را بیش تر کنید

استفراغ برای یک کودک خیلی ناراحت کننده و ترسناک است. وقت بیشتری با او سپری کنید و با او فعالیت های ملایمی نظیر مطالعه و یا بازی های تخته ای انجام دهید. دست نوازش بر سر او بکشید، دست او را بگیرید و پشتش را ماساژ دهید– مخصوصا وقتیدر حال استفراغ است. سپس پارچه ای خنک روی پیشانی اش بگذارید و دهان او را با آب تمیز کنید.

پس از بهبود کودک، خانه را تمیز کنید

ویروس و عفونت ناشی از آنفولانزای معده پس از استفراغ و اسهال در هوا منتشر می شود و حتی پس از بهبود کودک می تواند در خانه بماند. برای جلوگیری از ابتلای سایرین، بلافاصله پس از بهبود کودک خانه را گندزدایی کنید. از شوینده های ضدعفونی کننده برای پاک کردن ویروس ها استفاده کنید و با ریختن یک فنجان وایتکس در یک پارچ به جنگ آلودگی ها بروید. مراقب بچه های دیگری که به خانه تان می آیند باشید چر که ویروس و آلودگی می تواند تا دو هفته باقی بماند.

مسمومیت جدی و یا مسمومیت با مواد خطرناک

به دنبال علائم مسمومیت بگردید

اگر شک کرده اید که کودک مسموم شده است با فوریت های پزشکی تماس بگیرید. ممکن است کودک مایع شوینده یا هر مواد شیمیایی دیگری خورده باشد. به دنبال نشانه ها بگردید. اگر در استفراغ کودک خون بود نشانه ای از مسمومیت است. نفس او را ببویید. اگر بوی مواد شیمیایی، عطر و یا سم است بلافاصله اورژانس را خبر کنید. اگر کودک می تواند حرف بزند از او بپرسید چه چیزی خورده یا نوشیده است. عصبانی نشوید و خیلی آرام با او حرف بزنید تا راستش را بگوید.

اگر آب بدن کودک کم است بلافاصله او را به دکتر ببرید اسهال و استفراغ در کودکان می تواند سریعا به از دست رفتن آب بدن منجر شود و این می تواند پیامدهای خطرناکی برای او در پی داشته باشد. اگر کودک نشانه های زیر را داشت سریعا با اورژانس تماس بگیرید:

  • دهان به شدت خشک، پوست خشک، عدم اشک هنگام گریه
  • باد معده
  • عدم توانایی در ایستادن به خاطر ضعف یا سرگیجه
  • رخوت و سستی و عدم توانایی در تفکر
  • اگر کودک بزرگ است، عدم ادرار به مدت 12 ساعت یا بیشتر
  • اگر ادرار او تیره رنگ یا قهوه ای است، و یا علائم خفیف تری دارد و مثلا به اندازه کافی غذا نمی خورد و مایعات نمی نوشد ویا دهان و چشم هایش خشک هستند، بیش از یک دفع استفراغ کرده با دکتر تماس بگیرید. و به ویژه اگر کودک بالای 1 سال سن دارد چرا که آب بدن خردسالان زود تمام می شود.

اگر استفراغ ادامه پیدا کرد با بیمارستان تماس بگیرید

اگر 24 ساعت گذشته و کودک همچنان استفراغ می کند، اسهال و دل درد و یا کمر درد دارد و مدفوع او سیاه است یا در استفراغ او خون و مواد سبز رنگ دیده می شود وقت آن است که با پزشک تماس بگیرید. اگر کودک طی یک یا چند ساعت چند بار استفراغ می کند باید حتما او را نزد دکتر ببرید. اگر کودک قبل از این داروی خاصی مصرف می کرده به دکتر بگویید چون ممکن است استفراغ در واکنش به این دارو باشد. برخی از کودکان بین 4 تا 5 ماهه به خاطر مشکلی به نام رفلاکس معده استفراغ یا تف می کنند. اگر کودک همراه با آب دهان، مشکلات تنفسی داشت با پزشک اطفال در میان بپذارید.

اگر استفراغ همراه با تب بالا بود باید نزد دکتر بروید

تب می تواند آب بدن کودک را بگیرد و مشکلات جدی ایجاد کند. اگر کودک علائم زیر را داشت او را نزد دکتر بروید:

  • کودک زیر 3 ماه است و تب 38 درجه سلسیوس یا بالاتر دارد. حتی اگر استفراغ هم نمی کند باید به اورژانس زنگ بزنید.
  • کودک زیر 2 سال است و تب 38 درجه سلسیوس دارد.
  • کودک در هر سنی که باشد ، تب 38 درجه یا بالاتر او بیش از 24 ساعت طول کشیده است.

اگر استفراغ با شدت خارج می شود به نزد دکتر بروید

اگر نوزاد نمی تواند به خاطر پاشش چند متری استفراغ غذا بخورد ممکن است مبتلا به اختلالی به نام Pyloric stenosis  باشد. در این اختلال دهانه معده باریک است  و می توان با جراحی آن را درمان کرد. این اختلال معمولا در نوزادان زیر 3 ماه ایجاد می شود.

ممکن است استفراغ بر اثر واکنش به آلرژی باشد

گاهی بر اثر نیش زنبور، خوردن غذای جدید (منجمله شیر) ممکن است واکنش های آلرژیک شدیدی در کودک ایجاد شود. در این صورت، باید به دنبال علائم زیر بگردید:

  • کهیر یا جوش
  • رنگ پریدگی
  • احساس گرما
  • باد کردن لب ها یا زبان و یا گلوی کودک همراه با اختلال در تنفس
  • بالا رفتن ضربان قلب
  • بی حالی و ضعف

با دیدن علائم حادتر، اورژانس را خبر کنید

فارغ از اینکه علت استفراغ کودک چیست، اگر علائم و نشانه های زیر را دیدید حتما اورژانس را خبر کنید.

  • اختلال در تنفس
  • دشواری در بیدار شدن و یا بیدار ماندن ؛ گیچ و منگ بودن
  • صرح و رعشه
  • ناهماهنگی ضربان قلب یا تپش قلب شدید
  • عدم انجام عمل دفع به مدت 3 روز یا بیشتر
  • خشکی گردن و یا سردرد شدید
  • دشواری در عمل ادرار و یا درد هنگام ادرار
  • وجود خون در استفراغ یا مدفوع
  • سبز رنگ بودن استفراغ

مقالات مرتبط


چگونه از سرماخوردگی جلوگیری کنیم (14 روش برای جلوگیری از سرماخوردگی و تب)